KEMİRGENLERLE MÜCADELE
“Kemirgenlerle mücadelede bir kaç çeşit metot uygulanmakta olup , bunlardan en çok kullanılan ve sonuç alınan yöntemler istasyon ve yapışkan yöntemidir. İstasyon metodunda istasyon adı verilen plastik kutulara zehirli fare yemleri konulur. İstasyonlar kemirgenlerin girebileceği boyutta olup onların bulanabileceği yerlere konulmalıdır.
Zehir etkisini en geç 1-2 gün içersinde gösterir ve kemirgen genelde yuvasındayken ölür. Bir başka yöntem ise yapışkan yöntemi olup , yapışkan zamk kemirgenlerin gezebileceği yerlere sürülür ve kemirgen üzerinden geçtiği zaman anında onu bulunduğu yere yapıştırır. Bu sayede kemirgen orada yakalanmış olur.
Bir diğer yöntem ise klasik fare kapanları yöntemidir. Ama kemirgen mücadelesinde en önemli etken izolasyondur. Muhakkak kemirgenlerin ortama girebileceği yerler çok iyi bir şekilde izole edilmeli ve delikler kapatılmalı veya ince tel çekilmelidir. Bu sayede önleri kesilmiş olur.“
Bu grupta 3 tür kemirgen ile mücadele edilir. Bunlar Norveç sıçanı, Çatı sıçanı ve Ev faresidir. Bunlarla mücadelede aşağıda yöntemler aynı ayna kullanılır;
-Mekanik mücadele (Giriş yerlerinin izolasyonu, Kapanlar ve sonik sistemler)
-Biyolojik mücadele
-Kimyasal mücadele yöntemleri (Antikoagulant rodentisitlerin kullanımı)
Ortamda (dış mekan ve iç mekanlarda farenin bulunduğu
– Kemirilmiş sabun, kablo veya besinler
– Dışkılar (Siyah uzun oval; 1 cm kadar uzunlukta 2 – 3 mm genişliğinde dışkılar genelde Çatı ve Lağım sıçanına aittir. 0,5 cm uzunlukta ve 1 -2 mm enindeki dışkılar Ev faresi tarafından yapılır)
– Sürünme izleri, yürüme yolları ve ayak izi
– Kemirilmiş ev eşyaları ve yuvalanma için toplanmış materyal birikintileri (kâğıt kırpıkları)
gibi belirtilere bakılarak anlaşılır.Ayrıca
– Mutfak veya başka bir mekanda şüphelenilen alanlara karanlıkta 365 Nm blacklight UV lambası ile bakılarak floresans özelliğe sahip fare idrarı zeminde parlak MAVİ renkte görülebilir.
– Ancak etrafta başka memeli hayvanlarda (özellikle pet hayvanlar) varsa bunların idrarı da görülecektir. Ayrıca semen, porfirin ve salyada floresans parlama yapar
Mekanik Mücadele
Kemiricilerin yaşam alanlarının ortadan kaldırılması özellikle tesis ve binalara girişlerinin engellenmesi önem taşır. Kemirgenleri binalara, tesislere girip çıktığı deliklerin izolasyonun yapılması (Kanalizasyon logar deliklerine tel ızgara takılması, poliüretan köpük ile delik ve yarıkların kapatılması büyük önem taşır aksi takdirde mücadele yapılan bölgeye tekrar yerleşirler. Mekanik mücadele bunların beslenme ve üreme alanlarının ortadan kaldırılması esasına dayanır. Buna yönelik önlemler alındıktan sonra mekanik mücadelede çeşitli kapanlar kullanılır.
-Kapanlar kemirici izlerinin (dışkı, kemirme izi gibi) saptandığı yerlere kurulur. Yem olarak peynir veya üzerine fıstık ezmesi sürülmüş ekmek kullanılır, canlı ve ölü yakalama kapanları olmak üzere farklı tipleri vardır. Ölü yakalayan yaylı kapanların yere yerleştirilme şekilleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Canlı yakalama kapanlarında yakalanan hayvanlar içinde eterle pamuk bulunan ağzı kapatılmış bir kavanoz içine alınır ve burada bekletilerek eter anestezisi altında ölmeleri sağlanır. Canlı yakalanan hayvanların suda boğulması veya yakılması kesinlikle YASAKTIR. Öldürülmüş veya ölü hayvan leşi etrafa rastgele atılmaz, dikkatlice en az 0,5 mt derinlikte çukurlara gömülür.
-Yapışkan levhalar da kemirgen mücadelesinde kullanılmaktadır, içeriğin Polibütandır. Ortasında yiyecek bulunan veya doğrudan yapışkan levha kemirgenin olduğu ortama yerleştirilir ve bu levhaya yapışan kemirgen etkisiz hale gelir. Ancak
Yaptığımız gözlemlerde bu tip levhaların fırın ve pastanelerde un çuvalları üzerine yerleştirildiği, buna yapışan özellikle Sıçanların ektremitelerini (el, kol) koparıp kaçtıkları ve unların kanla kontamine olduğu görülmüştür. Bu nedenle yapışkan levhalar depolarda yiyecekler üzerine konulmaması gerekir.
-Sonik cihazlar: 32 – 62 kHz (32000 – 62000 Hz) sonik ses yayan cihazlarda kapalı mekanlardan kemirgenlerin uzak tutulması için kullanılır. İnsan kulağı 20 – 20000 Hz arasını duyduğu için bu sesleri duyamaz. Bu metodun sınırlı ve kapalı alanlarda kullanılabilmesi, kör noktalara etki etmemesi gibi yetersizlikleri vardır. Temelde kemirgenin uzun vadede alana yuvalanması engeller, geçici olarak ortamda kemirgen bulunabilir. Bu da zararlı etkisinin devamına neden olur.
– Sakıncası: Ortamda bulunan diğer domestik hayvanları da rahatsız eder ve kemirgen
sese zamanla alışabilir.
-Elektrik şoku: Son zamanlarda yemleme tuzaklarına benzer kutular içine elektroşok veren düzenek yerleştirerek kemirgeni öldüren cihazlarda üretilmiştir. Bunlar genelde Ev fareleri üzerine etkilidir ve bazı güvenlik sorunları olabilir.
Mekanik mücadelede kullanılan kapanlar; Kafes tipi kapan, ülkemizde bu modelin
tahtadan yapılmışları yaygındır (Sıçanlar için kullanışlıdır)
Mekanik mücadelede kullanılan kapanlar; Sherman canlı yakalama kapanı, genelde Ev
faresi ve tarla faresi için uygundur.
Biyolojik Mücadele Yerleşkelerde kemirgen populasyonunun niye arttığı araştırılır. Bunların doğal düşmanları kediler, sansarlar, baykuşlar ve diğer yırtıcı kuşlardır. Özellikle şehir etraflarındaki ağaçlarda bulunan baykuşların korunması gerekir, bu kuşlar gece uçarak etrafta dolaşan kemirgenlerin populasyonunu baskılarlar. Şehirlerde kemirgen populasyonunun artmış olması ayrıca şehir dışındaki doğal ekosistemlerde dengenin bozulduğunun bir göstergesi sayılabilir. Bu konu ayrıca araştırılmalıdır.Ayrıca kedi feromonları da son yıllarda repellent olarak kullanılmaktadır.
Kimyasal (Rodentisidlerle) Mücadele Daha önce de vurguladığımız gibi yerleşkelerde kemirgen mücadelesinde antikoagulant rodentsidler kullanılmaktadır. Akut rodentistler halk sağlığı alanında tercih edilmemektedir. Akut rodentsidlerin ülkemizde en yaygın kullanılanı ZEHİRLİ BUĞDAY hazırlamada kullanılan Çinko fosfittir. Akut rodentistlerin bir dezavantajı tatlarının kötü oluşudur ve yenildiğinde alınan doza da bağlı olarak ani ölümle yol açarlar. Yemden ölen kemirgen etrafta bulunan diğer kemirgenler için bir uyarı mesajı olur. Bu nedenle populasyondaki birkaç birey akut rodentisti yedikten sonra ölünce diğerleri bu rodentisti yememe eğilimindedirler. Bu sorunu aşmak içinAkut zehirlerle yapılacak mücadelede ÖN YEMLEME metodu kullanılmak önemlidir. Bu metotta önce kemirgenlere zehirsiz yem verilerek bu yeme alıştırılır, daha sonra aynı yeme zehir ilave edilerek zehirli yemi yemeleri sağlanarak topluca populasyon ortadan kaldırılmaya çalışılır.Ancak hazır yemlerle yapılacak uygulamada böyle bir ön yemleme yapma şansı yoktur. Kronik etkili rodentisidler aynı zamanda Antikoagulant rodentistler olarak da bilinirler 1940’lı yılarda keşfedilmişlerdir. Bunlar K vitamini türevleri olup kemirgende iç kanamaya neden olarak ölüme yol açarlar. Dolayısıyla ölüm yavaş yavaş bir iki hafta içinde olur, bu süre içinde hayvan zehirli yemden yemeğe devam eder ve hayvanın leşi bulunduğunda kurumuş bir görünümde olabilir. Antikoagulant rodentisidler kullanılırken yemleme kutuları kullanılmalıdır. Etrafa rastgele atılmaları bunları yiyen diğer hayvanların da ölümüne neden olabilir.
